Odrębne rozliczenie wydatków na kształcenie specjalne

( II ) Ogólne zasady wydatkowania dotacji

Zasady wydatkowania dotacji, określone w art. 35 ust 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, są ogólnymi wytycznymi i obowiązują wszystkie podmioty otrzymujące oraz wydatkujące dotacje. Przepis ten stanowi, że dotacje przeznaczone są na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Z dotacji pokrywać możemy wydatki bieżące (czyli nie wydatki majątkowe), m.in.:

• wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej w ramach stosunku pracy, ale również na podstawie umowy cywilnoprawnej, w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce oraz osoby fizycznej prowadzącej przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę, jeżeli pełni funkcję dyrektora;
• zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości określonej zgodnie z art. 16f ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartości w momencie oddania do używania (do 10.000 zł);
• sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 UPO (np. zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, wykonywanie remontów, zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki).

( II ) Na co można wydatkować dotacje na kształcenie specjalne?

Przepisy, które weszły w życie od 2019 roku, w znaczny sposób ograniczyły dopuszczalne rodzaje wydatków, które mogą być ponoszone z dotacji na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz uczniów oddziałów integracyjnych. Od tej pory organ prowadzący musi wykazać, że dotacja na dzieci z orzeczeniami została wydatkowana wyłącznie na potrzeby tych dzieci, a nie całego przedszkola czy szkoły.

Dotacja przekazana na uczniów i wychowanków z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach może być wykorzystana wyłącznie na:

• pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 UPO, oraz
• organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 UPO

(art. 35 ust. 4 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych).

Wydatkami, o których mowa w art. 127 ust. 1 UPO, są nakłady na kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, niedostosowanej społecznie i zagrożonej niedostosowaniem społecznym, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy – zob. tabela.

Nie oznacza to jednak, że dotacja udzielana na kształcenie specjalne, tj. na uczniów i wychowanków z orzeczeniem, nie może być przeznaczona na żadne inne wydatki niż te bezpośrednio przeznaczone na kształcenie specjalne czy zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze.

Tabela: Wydatki na kształcenie specjalne – zgodnie z ustawą o finansowaniu zadań oświatowych

( II ) Placówki specjalne rozliczają dotacje na starych zasadach

Jak przedstawiono w powyższej tabeli, w przypadku przedszkoli oraz szkół specjalnych zasady rozliczania dotacji oświatowej pozostały niezmienione. Wynika to z faktu, że w placówkach tych przebywają tylko uczniowie z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego bądź orzeczeniami o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

( II ) Dwie kategorie wydatków

W przypadku przedszkoli ogólnodostępnych lub integracyjnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych niebędących szkołami specjalnymi, innych form wychowania przedszkolnego oraz szkół niebędących szkołami specjalnymi wyróżniamy dwie kategorie wydatków:

• wydatki bezpośrednio związane z realizacją zadań wynikających z zaleceń;
• wydatki, które mają zapewnić warunki ich realizacji.

W przypadku wydatków bezpośrednio związanych z realizacją zadań wynikających z zaleceń nie powinno być większych wątpliwości interpretacyjnych, będą to bowiem nakłady, które wynikają bezpośrednio z przyjęcia do placówki ucznia z orzeczeniem. Można do nich zaliczyć:

• zatrudnienie pedagoga specjalnego, nauczyciela wspomagającego, pomocy nauczyciela dla ucznia niepełnosprawnego, asystentów lub innego specjalisty;
• zajęcia logopedyczne, psychologiczne, terapeutyczne i inne;
• koszty terapii, diagnozy, specjalistyczne usługi dla uczniów;
• likwidacja barier architektonicznych, np. remont toalety.

Jeżeli chodzi o wydatki, które mają zapewnić warunki ich realizacji, ustawodawca nie określił bliżej, jakiego rodzaju mogą to być wydatki. Należy więc rozumieć, że są one związane z zabezpieczeniem realizacji kształcenia specjalnego w odniesieniu do uczniów z orzeczeniem. Do wydatków tych można zaliczyć:

• wynagrodzenia nauczycieli;
• wynagrodzenia pracowników administracji i obsługi;
• zakup niezbędnego wyposażenia, środków rehabilitacyjnych;
• wyposażenie sal zajęciowych;
• media (prąd, ciepło, woda);
• czynsz;
• inne nakłady, które mieszczą się w definicji wydatków bieżących (środki czystości, książki, papier xero i inne).

Wyróżnienie dwóch kategorii wydatków, tj. bezpośrednio związanych z realizacją zaleceń oraz wydatków zapewniających warunki ich realizacji, oznacza, iż nieprawidłowe jest myślenie, że poza wydatkami ponoszonymi bezpośrednio na kształcenie specjalne (określone w pkt 2) nie można finansować z dotacji na uczniów niepełnosprawnych ich wychowania i opieki w zakresie ogólnym. Uczniowie niepełnosprawni również korzystają z budynku, wody, ogrzewania czy realizacji programu szkoły bądź przedszkola.

Poniżej przedstawiamy różnice w sposobie wyliczania wydatków służących zapewnieniu realizacji zadań

( II )Wyliczenie wydatków „innych” w przedszkolach:

Wątpliwości interpretacyjne pojawiają się w momencie określenia, w jakiej części możemy wykorzystać środki dotacji na kształcenie specjalne, ponieważ ustawodawca określił ją jako „wysokość niezbędną”.

Można przyjąć określenie udziału w formie współczynnika liczby uczniów z niepełnosprawnością do ogółu uczniów w placówce – zob. przykład 1.

Przykład 1

Gdy w przedszkolu jest siódemka uczniów z orzeczeniem na ogólną liczbę 70 uczniów, to zasadne jest przypisanie 10% ogólnych kosztów funkcjonowania przedszkola jako odnoszących się do tych uczniów i pokrycie ich z dotacji na uczniów z niepełnosprawnościami.

Druga możliwość jest taka, aby limitem wydatków na realizację zadań innych w ramach dotacji przekazanej na uczniów z orzeczeniami była wysokość kwoty, którą ta sama placówka otrzymuje na dzieci bez orzeczeń – zob. przykład 2.

Przykład 2.

Jeżeli dotacja na ucznia bez orzeczenia wynosi w przedszkolu niepublicznym 960 zł, a na ucznia z autyzmem przekazywana jest kwota 4.500 zł, to w ramach tej kwoty na wydatki „inne” przeznaczyć można maksymalnie 960 zł.

Jak podkreśla Ministerstwo Edukacji Narodowej (pismo z 11 maja 2019 r., znak: DWKI-WSPE.4035.329.2019.LJK), to organ prowadzący powinien samodzielnie określić sposób wyodrębniania wydatków na podejmowane zadania oświatowe związane z realizacją zadań wynikających z organizacji kształcenia specjalnego oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, w celu rozliczenia się z otrzymanej dotacji. Ministerstwo podkreśla, że przyjęta metoda przez organ prowadzący musi być adekwatna do specyfiki funkcjonowania danej jednostki i powinna umożliwiać właściwe przyporządkowanie wydatków na cele wskazane w ustawie.

( II ) Wyliczenie wydatków „innych” w szkołach:

Inaczej przedstawia się sytuacja wydatkowania dotacji na cele inne, niż te określone w zaleceniach w szkołach.

Tam wydatki na realizację zadań innych niż określone w pkt 2, możliwe do sfinansowania z dotacji na uczniów z niepełnosprawnościami, wyrażone są wzorem, który określa proporcje tych wydatków do całości dotacji na szkołę.

W_inne – wydatki poniesione w danym roku budżetowym na realizację zadań innych niż określone w pkt 2 w tej szkole;

W – wydatki, o których mowa w ust. 1, poniesione w danym roku budżetowym w tej szkole;

S_SI – kwota przewidziana w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych w tej szkole;

S_SIN – kwota przewidziana w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów specjalnych i oddziałów integracyjnych tej szkoły, w zakresie wynikającym z posiadania przez tych uczniów orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego;

S_ON – kwota przewidziana w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów niebędących oddziałami specjalnymi albo oddziałami integracyjnymi i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tej szkole;

S_ONN – kwota przewidziana w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego oddziałów niebędących oddziałami specjalnymi albo oddziałami integracyjnymi i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tej szkole, w zakresie wynikającym z posiadania przez tych uczniów oraz uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych,

S – kwota części oświatowej subwencji ogólnej przewidziana dla jednostki samorządu terytorialnego na uczniów i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tej szkole.

Ministerstwo Edukacji Narodowej doprecyzowało, że w przypadku uczniów uczęszczających do oddziałów integracyjnych w szkołach, odrębnemu rozliczeniu podlega całość dotacji przekazanej na uczniów tych oddziałów, z uwzględnieniem dotacji na uczniów bez orzeczeń. Jak wynika z konstrukcji wzoru określającego limit wydatków „innych” w szkołach niebędących specjalnymi, w praktyce całość dotacji otrzymanej na uczniów bez orzeczeń w oddziałach integracyjnych przeznaczona jest na realizację zadań związanych bezpośrednio z kształceniem specjalnym.

PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNE, PUNKTY PRZEDSZKOLNE

Tekst przeznaczony jest dla wszystkich placówek oświatowych otrzymujących dotację oświatową na zasadach określonych w ustawie o finansowaniu zadań oświatowych. Wszystkich placówek, które przyjmują dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 17).
• Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.).

Agnieszka Pessel

główny specjalista ds. analizy i kontroli finansowej w jednostkach samorządu terytorialnego